Harcerki Ośrodek Morski w Kołobrzegu w życiorysie oraz wspomnieniach pierwszego Komendanta oraz Pilota Chorągwi Koszalińskiej ZHP – hm. Wiesława Stasińskiego

Działalność i historia ww. ośrodka jest godna uwagi i publikacji. Początkowo od 1958 r., teren nad Kanałem Drzewnym z zabytkowym fortem stanowiącym boczne umocnienia, tzw. Fort Solny (Fort Napoleona), został „wzięty w posiadanie” przez harcerzy kołobrzeskich. Budynek fortu otoczony fosą i bagnem wokół był niedostępny, a sam budynek zniszczony bez jakichkolwiek drzwi, okien itp. Boczna przybudówka na skutek eksplozji materiałów wybuchowych rozerwana i popękana. Cała budowla pokryta była ziemią, porosła drzewami i trawą.
W tej scenerii powstające drużyny harcerskie organizowały tam zbiórki, gry i zabawy. Nie było jeszcze żadnej drużyny wodnej ani sprzętu pływającego.
W całej Polsce działalność drużyn wodnych i żeglarskich dopiero była reaktywowana. Główna Kwatera ZHP już powołała Kierownictwo Harcerskich Drużyn Wodnych i powołano Pilotów Chorągwi (odpowiedzialnych za organizację drużyn wodnych i wychowania morskiego w Chorągwi oraz powołanie w hufcach Sztormanów i Retmanów).
Pierwszym Pilotem Chorągwi Koszalińskiej został dh Wiesław Stasiński, mianowany przez Komendanta hm Jerzego Millera, co zostało potwierdzone w Rozkazie Głównej Kwatery Harcerstwa nr L8/59 z dnia 1.04.1959 r. Również dh Wiesław Stasiński podjął pracę etatową w Komendzie Chorągwi od 1 marca 1959 roku.
Przełomowym momentem mającym wpływ na powstanie w Kołobrzegu HOM i rozwój drużyn wodnych, było zorganizowanie przez Główną Kwaterę Harcerstwa – Kierownictwo Harcerskich Drużyn Wodnych, przy wydatnym zaangażowaniu dh Wiesława Stasińskiego – Pilota Chorągwi, Harcerskiej Konferencji Żeglarskiej w Kołobrzegu w dniu 24 maja 1959 roku (Ratusz Miejski), poświęconej szeroko widzianym sprawom wychowania morskiego młodzieży w Polsce. Między innymi do realizacji tych celów, Harcerstwo powinno na miejsce byłego „Zawiszy Czarnego” posiadać następcę.
Nestor żeglarstwa w Harcerstwie hm. Witold Bublewski, działacz i propagator wychowania morskiego, co najmniej od roku 1932, współuczestnik zakupu I Zawiszy Czarnego (żaglowiec szwedzki „Petrea” zakupiony w 1934 r.), w czasie swego wystąpienia na Konferencji składa propozycję do uchwały, aby przejąć wycofany z eksploatacji statek rybacki lugrotrawler „Cietrzew”, który znajduje się w Polskim Ratownictwie Okrętowym i przebudować go na jacht szkolny ZHP jako „Zawisza Czarny II”. Obecny na Sali Dyrektor PRO p. Ćwiek, zobowiązuje się tą jednostkę przekazać dla ZHP. Jeszcze jeden wzniosły moment to, że dla upamiętnienia Konferencji w Kołobrzegu i rozpropagowania miasta w portach świata, portem macierzystym „Zawiszy Czarnego II” będzie Kołobrzeg.
Obecne na Konferencji władze miasta przyrzekają wszelką pomoc dla harcerstwa.
Dh Wiesław Stasiński wykorzystuje dobrą passę, przystępuje do organizacji i przejęcia prawnego terenu od miasta na zorganizowanie Harcerskiego Ośrodka Morskiego Chorągwi Koszalińskiej w Kołobrzegu.
„Zawisza Czarny II”, po adaptacji i przebudowie wchodzi do eksploatacji w 1961 roku, jako flagowa jednostka ZHP i odbywa pierwszy rejs do Leningradu i Helsinek. Bierze w nim udział dh Wiesław.
HOM w Kołobrzegu, jako jednostka Chorągwiana, ma za zadanie kierować pracą wszystkich drużyn wodnych i żeglarskich w Chorągwi. Pomagać programowo i sprzętowo, szkolić, organizować rejsy śródlądowe i morskie w oparciu o sprzęt własny drużyn, HOM i Centrum Wychowania Morskiego GKH w Gdyni.
W 1961 roku, nasz HOM dostaje nadany przez GKH status HOM Chorągwi Koszalińskiej w Kołobrzegu, jako jeden z trzech w Polsce (Gdańskiej Chorągwi w Pucku, Szczecińskiej w Szczecin Dąbiu i Koszalińskiej w Kołobrzegu).

W międzyczasie, w roku 1959, powstaje Harcerski Klub Morski, Komandorem zostaje Jan Barczyk. Do Klubu wstępuje szereg byłych działaczy harcerskich i nie tylko. Jako siedzibę Klubu przyjęto HOM. Klub stanowi zaplecze kadrowe dla organizującej się w Hufcu Kołobrzeskim, szeroko pojętej ofensywy wychowania morskiego we wszystkich drużynach. Mimo statusu HOM jako Chorągwianego, to jednak istnieje tak ścisła współpraca z Komendą Hufca, że nie ma widocznego podziału, a wręcz odwrotnie, harcerze z drużyn miejscowych, mają ten przywilej, że korzystają z wszystkiego jako pierwsi (ze sprzętu, z udziału w rejsach, szkoleniach itp.). Bardzo pozytywny wpływ na rozwój drużyn wodnych i popularyzację zagadnień morskich miał fakt przeniesienia do Kołobrzegu na Komendanta Hufca hm. Janusza Bombę z hufca w Białogardzie.
Zostaje nawiązana bardzo ścisła współpraca pomiędzy HOM, Hufcem i Bałtyckim Dywizjonem Okrętów Pogranicza, skąd marynarze w nowo utworzonym Kręgu Instruktorskim oddelegowani zostają do prowadzenia kilku drużyn w Hufcu. Część kadry oficerskiej wstępuje do Harcerskiego Klubu Morskiego, a Komandorem Klubu po Janie Barczyku, zostaje dowódca BDOP Komandor Ryszard Dembowski. Harcerze mają „swój” okręt, na którym przy specjalnym ceremoniale nowi druhowie składają przyrzeczenie harcerskie na banderę harcerską i okrętu.
Dla upamiętnienia tych integracyjnych działań, Hufiec Kołobrzeski przyjmuje nazwę „Bałtycki Hufiec Morski” w 1962-3 roku, i jest nim do dzisiaj.
Oprócz działań organizacyjnych, prac społecznych przy remoncie fortu i przygotowaniu terenu pod przyszły Ośrodek Morski, instruktorzy i harcerze uczestniczą w obozach, szkoleniach i rejsach. Zdobywają stopnie harcerskie i żeglarskie.
Większych imprez czy rejsów, w których brali udział kołobrzescy harcerze, a wartych zapamiętania to: 1960 r. maj – Marynarka Wojenna udostępnia harcerstwu Szkolny żaglowiec ORP „Iskra” na rejsy po Bałtyku. Pierwszy rejs organizuje załoga Chorągwi Koszalińskiej, a Komendantem załogi harcerskiej zostaje dh Wiesław Stasiński. W załodze jest kilku harcerzy z Kołobrzegu np. Trojanowski Zbigniew, Gawinek Wiesław, Ragan Włodzimierz, Badowski Ryszard, Walencik Tadeusz, Zdunek Jan, również uczestniczył późniejszy Komendant Chorągwi phm. Mieczysław Kocent.
W tym samym roku organizujemy obóz żeglarski w Gardnie Wielkiej nad Jeziorem Gardno. W trakcie obozu w czasie 13 – 17 VII 1960 na polach Grunwaldu odbywał się Zlot i centralna impreza harcerska akcji „Grunwald”, z okazji 1000-lecia Państwa Polskiego i 550 rocznica bitwy pod Grunwaldem. Pada decyzja, aby naszą Chorągiew reprezentowała delegacja 50 osobowa składająca się z żeglarzy będących na obozie w Gardnie. Wszyscy pięknie umundurowani, 4-ech się zakamuflowało dodatkowo w autokarze, pojechaliśmy na Zlot. Tam byliśmy wizytowani przez Naczelniczkę ZHP druhnę Zofię Zakrzewską (czy aby na pewno jesteśmy harcerzami z drużyn, a nie szkoła morską, z uwagi na jednolite, pełne umundurowanie). W centralnej imprezie plenerowej dostaliśmy zadanie wykonania desantu łodziowego z jeziora i stworzenia tła w amfiteatrze w czasie imprezy i występów. Nasza Chorągiew dostała I miejsce i nagrodę w wysokości 100 tys. zł.!

W roku 1963 jest Zlot ZHP w Siekierkach n/Odrą. Oczywiście organizujemy wyprawę łodziami z Kołobrzegu do Dziwnowa, Wolina, Szczecina i Odrą do Siekierek. Bierze udział 7 jednostek wiosło – żaglowych i 1-a motorowa, ponad 50 osób, jesteśmy największą grupą na Zlocie, która przypłynęła. Cała kadra z Kołobrzegu i większość w załogach łodzi. Po wielu przygodach i trudach za miesiąc wróciliśmy do Kołobrzegu. Te dłuższe fragmenty wspomnień niech świadczą o aktywności naszego działania. Były jeszcze inne, które nie mogą ulec zapomnieniu. Spływ Dunajcem wspólnie z 48 Drużyną Żeglarską z Kalisza tam komendantem był phm. Andrzej Desko, udział w różnych regatach, coroczna organizacja Regat w klasie Kadet o Puchar Komendanta Chorągwi. Rejsy morskie na Zawiszy Czarnym i innych jednostkach ZHP do chwili, kiedy HOM posiadał własne jachty. Pierwszą jednostką pełnomorską był jacht konstrukcji szwedzkiej a wybudowany w Stoczni „Ustka” przez Szyndralewicza i zarejestrowany jako kuter rybacki „Ust-15” (nie mogąc być prywatnym jachtem!) w latach 60-tych znalazł się we władaniu ZMS przy Przedsiębiorstwie Połowów i Usług Rybackich „KORAB” w Ustce. Dzięki staraniom naszym i poparciu dyr. Jana Szymańskiego z PPiUR „BARKA” w Kołobrzegu został przeniesiony dla ZMS przy „Barce” a następnie przekazany dla HOM w Kołobrzegu.

Po remoncie w roku 1969 rozpoczął rejsy. Z ciekawszych to rejs na Zlot Żaglowców w Kiloni, „Rejs przyjaźni” do Leningradu i Tallina w 1963. W 1971 otrzymaliśmy nowy piękny jacht budowany w Stoczni Leonida Teligi w Szczecinie kl. Enif nazwany „PŁOWCE”. Również odbył szereg ciekawych rejsów, m.in. na Olimpiadę Żeglarską w Kilonii (RFN) w 1972 r. Główna Kwatera Harcerska zakupiła takie jednostki dla 3 HOM (w Gdańsku „KUCZYŃSKI”, w Szczecinie „ISKRA” w Kołobrzegu „PŁOWCE”).

Nasz sprzęt żeglarski w Kołobrzegu oraz znajdujący się w drużynach Chorągwi i miejsca na rejsach w CWM Gdynia zabezpieczały nam całkowicie szkolenie na wodzie dla ok. 500 wodniaków. W najlepszym okresie lat 70-tych w Chorągwi było zarejestrowanych 38 drużyn wodnych a w tym kilka posiadało patenty jako „żeglarskie”. Wart szczególnego odnotowania jest fakt, że na kołobrzeskim jachcie „TROPICIEL”, przekazanym dla Kołobrzegu przez CWM Gdynia w roku 1982 (jacht stalowy typu J-80) kpt. Ryszard Wabik zorganizował rejs dookoła świata z 6-cio osobową załogą. Rejs się odbył w czasie od 10.09.1984 do 5.07.1986. Był to drugi rejs w historii ZHP (po wyprawie Władysława Wagnera na „Zjawie” w 1937 r). Za ten rejs została Kapitanowi Wabikowi przyznana I nagroda „Rejs Roku” i srebrny sekstant. Po powrocie jacht jeszcze pływał z harcerzami po Morzu Bałtyckim.

Z braku środków na remont w następnym roku został odstawiony „na lepsze czasy”. Kpt. Ryszard Wabik został Kierownikiem Wydziału Drużyn Wodnych GKH w Warszawie. Jacht „TROPICIEL” został sprzedany w roku 1996 holenderskiemu żeglarzowi i po wstępnym remoncie w HOM zabrany do Holandii. Jacht „GRUNWALD” jako jednostka drewniana (dębowa) trudna do utrzymania i napraw, została wycofana z eksploatacji około 1980 r. i przekazana do Hufca Połczyn Zdrój z przeznaczeniem dla zuchów na zabawy i „zuchówkę”. Jacht „PŁOWCE” po rejsie do Gdyni i niewielkiej awarii pozostawiony w CWM przez załogę w latach 90-tych, braku zainteresowania i środków w naszej Chorągwi został sprzedany.

Historia HOM po 40 latach zakreśliła koło i jest prawie w tym samym stanie jak w 1960 roku. Musimy jednak powrócić do samego Ośrodka jako obiektu. Teren Ośrodka obejmuje ponad 23 tys. m kw., na który została wykonana lokalizacja szczegółowa nr 20/62 z przeznaczeniem na zlokalizowanie Harcerskiego Ośrodka Morskiego Turystyczno Szkoleniowego. Decyzją Rady Powiatowej w Kołobrzegu z dnia 14.10.65 następuje przekazanie terenu „w zarząd i użytkowanie” na czas nieokreślony teren zabudowany (Fortem) stanowiący własność Skarbu Państwa. Przekazano dla Związku Harcerstwa Polskiego Komenda Chorągwi w Koszalinie. Na tej podstawie założono księgę wieczystą w Państwowym Biurze Notarialnym Białogard pod poz.7330. Do tego czasu wykonano już ogromną pracę remontową i adaptacyjną. Na sam teren nawieziono z wykopów miejskich ponad 1400 wywrotek ziemi i gruzu na podniesienie terenu i zlikwidowanie bagna. Wykonano drogę dojazdową, ogrodzono cały teren, doprowadzono linię napowietrzną energii elektrycznej, wodociąg i kanalizację do samego fortu. Po przekazaniu zabytkowego fortu przez Konserwatora Wojewódzkiego Zabytków w Koszalinie p. Feliksa Ptaszyńskiego wraz z kwotą 62 tys. zł, przystąpiono do remontu za kwotę przekraczającą 200 tys. zł. Wykonano renowację murów, pęknięć, zdjęto całą ziemię z dachu, podwyższono gruzem wewnątrz budynku i wykonano podłogę betonową, ogrzewanie co. z kotłownią, znajdującą się w nasypie wału przy fosie. Zamontowano drzwi i oddano do użytku jako pomieszczenie klubowe szkoleniowe i rozrywkowe. Była tam nawet kawiarnia. Odbywały się zebrania i spotkania żeglarskie, wspomnienia z rejsów, wyświetlano slajdy i filmy. Z uwagi na charakter spotkań, zawsze przy wejściu do Kołobrzegu „Zawiszy Czarnego”, spotkanie z załogami odbywało się w forcie na terenie HOM. Dlatego pewnego czasu nazwano pomieszczenie fortu „Kasztelem Zawiszaków”(kasztel – nazwa dziobowego i rufowego pomieszczenia na starych żaglowcach dla oficerów i armat). Nazwa się bardzo przyjęła i była znana w całym kraju wśród braci żeglarskiej – harcerskiej.

A na terenie? Wybudowano ze środków Totalizatora Sportowego drewnianą wiatę – magazyn na sprzęt. Cały teren został obsadzony drzewami. Wybudowano domek kwatermistrzowski, który był mieszkaniem dla Zbigniewa Trojanowskiego i kuchnią wyposażoną w niezbędny sprzęt na żywienie młodzieży z obozów harcerskich w HOM. Postawiono później hangar metalowy z przeznaczeniem w lecie na stołówkę a zimą na sprzęt obozowy i żeglarski. Przejęto z „Barki” statek rybacki 24 m. i po wyciągnięciu go na ląd, przebudowano na hotel dla 40 osób. Wykonano pomosty pływające o dł. 60 m. na cumowanie i postój jachtów. Jedną z większych prac było poszerzenie o 10-15 m Kanału Drzewnego i pogłębienie go do 3,5 m. na całej długości oraz przekopanie kanału łączącego fosę przy forcie z Kanałem Drzewnym i oczyszczenie z pogłębieniem fosy wokół fortu. Małe jednostki mogły wchodzić i cumować w fosie przy forcie. Tylko wykonanie tych prac zajęło kilka lat. Nieprzerwanie jednak starano się o środki finansowe dla zrealizowania zamierzeń inwestycyjnych. Głównym projektantem oddanym bez reszty naszej sprawie był znany architekt Kpt. jacht. Janusz Kirszak. Kilka ładnych lat nas zwodzono, w sprawę były zaangażowane władze terenowe, wojewódzkie i centralne a skończyło się na planach i marzeniach o pięknym Ośrodku Morskim.

Głównym inicjatorem, pomysłodawcą i realizatorem powstania Harcerskiego Ośrodka Morskiego był dh Wiesław Stasiński rocznik 1933 urodzony w Zgierzu. Tam wstąpił do Harcerskiej Drużyny im. W. Łukasińskiego dnia 8 maja 1945 roku. Pełnił funkcję zastępowego i przybocznego do roku 1950. Po rozwiązaniu ZHP i powstaniu Organizacji Harcerskiej przy ZMP w 1950 r, do 1956 miał przerwę. W międzyczasie wyjechał ze Zgierza, po odbyciu służby w LWP pozostał w Koszalinie. W 1955 r. ożenił się i zamieszkał w Białogardzie (tam mieszkała żona) W 1956 r. reaktywuje się nowe – stare harcerstwo. Nawiązuje kontakt z Hufcem Białogard i Januszem Bombą, który tam pełni obowiązki Komendanta Hufca. Organizuje 18 Drużynę Żeglarską im. Zawiszy Czarnego. Tutaj trzeba wspomnieć, że dh Wiesław od najmłodszych lat marzył o morzu, rejsach i przygodach w 1949 r. w Lidze Morskiej zdobył już stopień żeglarza, był na przeszkoleniu morskim w Jastarni. Starał się o przyjęcie do Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Gdyni, więc drużyna żeglarska była jego ukochaną specjalnością. Jest pełen zapału do pracy. W 1957 r. bierze udział w organizacji obozu harcerskiego Hufca w Dźwirzynie. W 1958 r. bierze udział w Centralnej Akcji Szkoleniowej GKH gdzie otrzymuje rozkazem Gł. Kw. Harc. nr 11/58 stopień przewodnika. Następnie na Centralnej Akcji Szkoleniowej Zimą 58/59 w Nowym Sączu zalicza próbę na stopień podharcmistrza i w marcu 1959 zostaje mianowany podharcmistrzem Rozkazem GKH L6/59
W 1960 r. po Kursokonferencji w Skolimowie zorganizowanej przez Gł. Kwaterę ZHP zostaje w dniu 1 maja 1960 r. mianowany harcmistrzem – Rozkaz GKH nr L9/60. W międzyczasie w 1952 r. zyskuje również stopień żeglarski sternika jachtowego. Najwyższe wyróżnienie harcerskie, jakie otrzymał, to mianowanie hm. Wiesława Stasińskiego Harcmistrzem Polski Ludowej w dniu 22 lipca 1972 r. Rozkaz Naczelnika L8/72.
W 1962 r. zdaje na żeglarskie stopnie. Sternika Morskiego Jachtowego a od 1 stycznia 1970 r. jest Kapitanem jachtowym. Uzyskuje również w 1972 r. patent Instruktora Żeglarstwa nr.794 nadany przez Polski Związek Żeglarski w Warszawie. Również od stycznia 1994 roku jest zaprzysiężonym Rzeczoznawcą Polskiego Związku Żeglarskiego i inspektorem technicznym.

Z ciekawszych rejsów w jakich brał udział na funkcji oficerskiej lub jako Kapitan:
- I Rejs Zawiszy Czarnego do Leningradu i Helsinek, 1961.
- Rejs na ORP ‘ISKRA” – 1960 po Bałtyku
- „Zawisza Czarny” – do Francji i Anglii – 1963
- „Zawisza Czarny” – do Algieru – 1964
- „Wojewoda Koszaliński” – na 200 lecie Stanów Zjednoczonych – 1976 i wiele innych, przepływając po morzu ponad 40 tys. MM.

Wychował i „zaraził” morzem rzesze młodzieży, wielu ukończyło szkoły morskie i jest marynarzami na poważnych stanowiskach.
Pilotem Chorągwi Koszalińskiej został mianowany w 1958 r. i był aktywny, działając do 1985 r. (27 lat). Funkcja ta była wykonywana wyłącznie społecznie i był jednym z najdłuższym stażem w Polsce.
Również przez 16 lat pracował etatowo w Komendzie Chorągwi Koszalińskiej, pełniąc różne funkcje kierownicze w większości jako Komendant Harcerskiego Ośrodka Morskiego w Kołobrzegu. Ostatnie 10 lat od 1974 do 1984 był już bez perspektyw na zrobienie czegokolwiek pożytecznego dla harcerstwa i żeglarstwa kołobrzeskiego. Zmiany polityczne, spadek zainteresowania społecznego, brak kompletny środków finansowych na utrzymanie sprzętu wodnego doprowadziły do całkowitej zapaści tej specjalności harcerskiej. W takiej sytuacji składa raport na ręce Komendanta Chorągwi o zwolnienie go z etatowych obowiązków i przenosi się w 1984 roku (październik) do pracy w Zespole Szkół Rybołówstwa Morskiego w Kołobrzegu. Pracuje tam jako Kierownik Administracyjny i nauczyciel Wychowania Morskiego (później przedmiot pn. Teoria i praktyka Żeglarska) znów jest w swoim żywiole, reaktywuje Harcerski Klub Morski „Boreasz” przy Zespole Szkół Rybołówstwa Morskiego i jest vice Komandorem. Młodzież szkolna zorganizowana w Klubie i nie tylko, bierze udział w corocznie organizowanym rejsie szkolnym na łodziach „DZ” po Zalewie Szczecińskim a później do Niemiec, do portu Barth, miasta współpracującego z Kołobrzegiem. Szkoła przejmuje z Polskiej Żeglugi Bałtyckiej jednostkę o nazwie „Pilot – 52”, mianuje kierownikiem jednostki Kpt. Wiesława Stasińskiego, który przez następne lata zabezpiecza pod względem bezpieczeństwa żeglugi, rejsy i pływania szkoleniowe młodzieży ZSRM. Nieprzerwanie jest czynnym instruktorem Komendy Hufca w Kołobrzegu, wybierany do Komisji Rewizyjnej jako Przewodniczący, a obecnie również jest członkiem K.R. Hufca.

Za prawie 50 letnią działalność społeczną na terenie miasta i dla miasta Kołobrzeg, 16 marca 2004 roku Rada Miasta, na Uroczystej Sesji nadaje druhowi harcmistrzowi Wiesławowi Stasińskiemu tytuł: „Zasłużony dla Miasta Kołobrzeg”.
Od roku 2002, jest na zasłużonej emeryturze.

hm. Wiesław Stasiński